Bir şeyi adamak nasıl olur Sual: Bir şeyi adamak nasıl olur? CEVAP Bir şeyi adamak iki türlü olur: Mutlak adak, şarta bağlı adak. 1- Mutlak adak: (Allah için, bir yıl oruç tutacağım) demek gibidir. Bir şarta bağlı değildir. Bunu söylerken, kastetmese de, söz arasında dilinden çıkmış ise de, yapması vacib olur. Çünkü, adakta niyetsiz, düşünmeden söylemek, ciddi, isteyerek söylemek gibidir. Hatta, (Allah için, bir gün oruç tutmak üzerime borç olsun) diyeceği yerde, (bir ay oruç tutmak) diye ağzından çıksa, bir ay tutması gerekir. Adak, yemine benzer. Bir kimse (Adağım olsun) dese, neyi adadığını söylemese ve niyet etmese, yemin kefareti vermesi gerekir. Bir kimse, Allah rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese ve bir şey niyet etmese veya yalnız adak için niyet etse, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutar. Bunu söylerken, adak olmayıp, yemin olmasını niyet etse, yemin olur. Orucu bozarsa, yemin kefareti gerekir. Hem adak, hem yemin olmasını niyet ederse, bu oruç, hem yemin, hem de adak olur. Bu orucu bozarsa, hem kaza, hem de yemin kefareti gerekir. İbadet olması gerekir Adak edilen şeyin, farz veya vacib olan bir ibadete benzemesi ve başlı başına bir ibadet olması gerekir. Mesela, abdest almak, ölü kefenlemek başlı başına ibadet olmadıklarından adak olamaz. Hasta ziyaret etmek, cenaze taşımak, gusletmek, cami içine girmek, Kur’an-ı kerimi tutmak, ezan okumak, cami bina etmek de ibadet ise de, başlı başına ibadet değildir. Şarta bağlı olmayan adağı, fakir olsa da, hemen yapması gerekir. 2- Şarta bağlı olan adak: Murat edilen şart hasıl olunca, adağı yerine getirmesi gerekir. Yerine getirmeyip, yemin kefareti yapmak caizdir. Adak yapmak, istenilen bir şeyin hâsıl olmasına bağlanırsa, şart ettiği şey hasıl olunca, adak ettiği şeyi yapmak gerekir. Hâsıl olmasını istemediği bir şeyi şart ederse, istemediği şey hasıl olunca, hac, oruç, sadaka, nafile namaz gibi adaklarını, isterse yapar. İstemezse, yapmayıp, yemin kefareti verir. Mesela, Ali ile konuşursam, Allah için yüz lira sadaka adağım olsun der ve Ali ile konuşursa, isterse, sadakayı verir, isterse vermeyip, yemin kefareti verir. Şarta bağlı olan adağı, şart hâsıl olmadan önce yapmak caiz değildir. Mesela, hastam iyi olursa, Allah için şu kadar sadaka vermek ve sevabını seyyid Ahmed Bedevi hazretlerine bağışlamak adağım olsun dense, hasta iyi olmadan önce adağı yapmak caiz olmaz. Hasta iyi olduktan sonra yapması gerekir. Şarta bağlı olan adağı yaparken de yeri, fakirin şahsını ve fakirlerin sayılarını ve paranın cinsini de söylediği gibi yapmak gerekmez. Kurban demek, bayramın ilk üç gününde zengin için vacib, fakir için ise nafile olarak kesilen davar, sığır veya deve demektir. Bu bakımdan adak yapılırken, kurban denilmişse, Kurban bayramında kesilir. Kurban denmeden, mesela bir koyun keseceğim denirse, gün ve yer belli etse bile, Kurban bayramı günleri dahil, istediği zaman ve istediği yerde kesebilir. Adağı yerine getirmeli Adağı yerine getirmek lazım olduğu, Kur’an-ı kerimde ve hadis-i şerifte bildirilmiş ve icma-i ümmet hasıl olmuştur. Hac suresi, 29. âyet-i kerimesinde mealen, (Adaklarını yerine getirsinler) buyurulmuştur. Bunun için, adağı yerine getirmek vacibdir. Farz diyen âlimler de olmuştur. Sual: Dil ile söylemeden, kalbden yapılan adak ve yemin geçerli olur mu? CEVAP Hayır, kalbden geçirmekle adak veya yemin olmaz. Dil ile söylenmesi gerekir. Farz olan bir şeyi adamak Sual: Bu imtihanı geçersem, Eyüp Sultan’da bir vakit ikindi namazı kılacağım diye adansa, evde veya başka camide kılınsa caiz olmaz mı? CEVAP Yapılması kendisine farz olan bir şeyi adamak sahih olmaz. İkindiyi kılmak zaten farzdır. Yani bu adak sahih değildir. Nafile namaz adanmış olsaydı, adak sahih olurdu; fakat Eyüp Sultan’da kılmak gerekmezdi, başka yerde de kılınabilirdi. Şükür için kurban Sual: Şükür niyetiyle, (Hastalıktan kurtulan babam için bir kurban keseyim) demek adak olur mu? CEVAP Evet, olur. Adak ile adak kurbanı ayrıdır: Adak ile adak kurbanı ayrıdır Sual: Adakla adak kurbanı arasındaki farklar ve dikkat edilecek hususlar nelerdir? CEVAP Maddeler halinde bildirelim: 1- Adakla adak kurbanı ayrıdır. (Hastam iyi olursa, Allah rızası için bir horoz kesip etini fakire tasadduk edeceğim) diyen, horozu keser ve etini bir fakire verir. Fakire tasadduk edeceğim demese de, adak edilen şey, fakirlere verileceği için sahih olur. (Horoz kesmek nezrim olsun) dese de adak sahih olur. Kurbanlık hayvanlar deve, sığır ve davardır. Bu hayvanlardan başkası kurban olarak adanmaz. Bunun için horozdan kurban adamak caiz değildir. 2- Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez ve zekât alması caiz olmayanlara yediremez. Ana babasına, evlatlarına, karı koca birbirine, fakir olsalar da yediremezler. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. 3- Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurban dediği için Kurban bayramında kesileceğini öğrense, Kurban bayramında tekrar kesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden, adak olmadığı için yiyebilir. Adak hayvanının etini bir fakire verdikten sonra; fakir, bu etten zenginlere ve adak sahibine verebilir, çünkü mal kendisinindir. İstediğine verebilir. 4- (Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim) diye adakta bulunup, sonra adadığı hayvanın cinsini hatırlayamayan koyun keser. Adakta âdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyun anlaşılır. Hangi zaman keseceğini hatırlamayan kimse de, ihtiyaten Kurban bayramında keser. 5- Kurban mı, adak mı dediğini unutan, Kurban bayramında keser. Halk arasında teamül olan, kurban demektir. Adak demiş olsa bile, adağın Kurban bayramında kesilmesinde mahzur olmaz. 6- Koç adayanın, illa koç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek de kesebilir; ama inek adayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir. İki üç kişi, bir koçu adasa, sahih olmaz. Kurban da olsa, adak da olsa, bir koçu ancak bir kişi kesebilir. Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan, ikisinin değerinde büyük bir koç kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir. Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir. 7- Kurban adayan, bayramın ilk üç günü içinde keser. Bundan sonraya kalırsa, mevcutsa, diri olarak sadaka verir. Adak olan kurban kusurlu olursa, zengin de, fakir de onu keser. Adak ölürse, başka almaları gerekmez. 8- Şükür niyetiyle, (Hastalıktan kurtulan babam için bir kurban keseyim) demek adak olur. 9- Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adakta bulunsa, hastası iyileşse ama fakirleşip adağını kesemese, maddi durumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur. 10- Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurban edeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, adağını yerine getirmesi lazımdır. Horoz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarak fakire verilir. Adağın şartlara uygun olması Sual: Yerine getirmek için adağın şartlara uygun olması mı gerekir? CEVAP Evet, adanan şeyin yapılmasının lazım olması için, adağın şartlara uygun olması gerekir. Örneklerle açıklayalım: 1- Bir farz-ı ayn veya vacib cinsinden olması gerekir. Mesela oruç, namaz, sadaka gibi. (Şu işim olursa, yüz metre koşacağım) şeklinde bir adak sahih olmaz. 2- Başlıbaşına bir ibadet olması gerekir. Abdest almak başlıbaşına bir ibadet olmadığı için adak olmaz. 3- Kendisi günah olmamalıdır. Haram bir şeyi adamak yemin olur. Bunu yapması günah olur. Mesela birini öldürmeyi adayan, onu öldürmez, yemin kefareti verir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Günah işlemek için adak olmaz. Kefareti de yemin kefaretidir.) [Nesai] Bayram günü oruç tutmak haramdır. Fakat orucun kendisi haram olmadığı için Kurban bayramı günü oruç adamak caiz olur. Başka gün tutması gerekir. [Bunun gibi nafile namazı cemaatle kılmayı adayan kimse, mekruh işlememek için, bu namazı yalnız başına kılar. (Tesbih namazını cemaatle kılanları görürsem, mekruh işledikleri için dövmek nezrim olsun) diye adakta bulunsa, dediğini yapmaz. Yemin kefareti verir.] 4- Yapması kendine zaten farz olan bir şeyi adamak sahih olmaz. Mesela bu seneki Ramazan orucumu tutacağım demek adak olmaz. 5- Adanan şeyin mal olması, mülkünden çok olmaması ve başkasının malı olmaması gerekir. Mesela bir kimsenin, gözünü falanca kimseye vermek için adaması sahih olmaz. Bir milyon lirası olan, bir milyar lira sadaka vermek için adakta bulunsa, bir milyonu verir. (Oğlum iyileşirse, onun maaşından bir hayvan keseceğim) diye adakta bulunmak sahih olmaz. Kendi malından adaması gerekir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Allah’a masiyet olan veya malik olmadığı şeyde adak olmaz.) [Müslim] 6- Adak kurbanının, belli üç günde kesilmesi gerekir. Bu günler gelmeden önce kesilirse, kurban olmaz ve adak yerine getirilmiş olmaz. Adak kurbanı belli üç günde kesilemedi ise, altın veya gümüş olarak değeri veya diri olarak kendisi fakirlere verilir. Belli üç günden sonra kesilip de, eti fakirlere dağıtılırsa, etin değeri, diri kurban değerinden az olmamalıdır. 7- Adak kurbanını kesmeyip, bedelini tasadduk etmek caiz değildir. Çünkü adağı yerine getirmek vacib olduğu için, bedeli verilmez. Eğer Kurban bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir. 8- Kurban denmeden adanırsa, mesela bir koyun keseceğim denirse, gün ve yer belli etse bile, Kurban bayramı günleri dahil, istediği zaman ve istediği yerde kesebilir. 9- Sevabını ölüye göndermek için kesilecek kurban da, her kurban gibi, yalnız Allah rızası için kesilir. Kesilen kurbanın sevabı bütün ölülere gönderilebilir. Ölü için, vârisi veya başkaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevabını o ölüye hediye edebilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. Çünkü adak değildir. 10- Adak kurbanını, Kurban bayramında kesemeyen, bedelini altın olarak fakire verirken, “Bu kurban adağımın bedeli” demesi gerekmez. “Hediye” dense de caizdir. 11- Kurban adayan, bayramdan önce kesse, sonra da bayramda kesileceğini öğrense, bayramda da keseceği için, bunun etinden kendisi yiyebilir. Adak sevabını evliyaya bağışlamak Sual: Hastanın iyi olması için evliyaya adak yapmak caiz mi, caiz ise nasıl yapılır? CEVAP Evliyaya adak yapmak, şu işim olursa Allah rızası için bir koyun kesmek, sevabını falanca veliye göndermek istiyorum demek caizdir. Hakiki İslam âlimleri buyuruyor ki: Hiçbir veli, gaybı bilmez. Allahü teâlâ keşf ve ilham ile bildirirse, ancak onu söyleyebilir. "Evliya gaybı bilir" diyen kâfir olur. Evliya, yok olan şeyi var edemez. Var olanı yok edemez. Kimseye rızık veremez. Çocuk veremez, hastalığı gideremez. Bunun için hacetini direkt evliyadan bekleyerek, evliyaya adak yapmak caiz olmaz. Ancak şarta bağlı olarak evliyaya adak yapmak, kendisini, günahı çok, dua etmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, onun hürmetine Allahü teâlâya yalvarmak şeklinde olabilir. Mesela (Hastam iyi olursa veya şu işim hasıl olursa, sevabı evliyadan (Seyyidet Nefise) hazretlerine olmak üzere, Allah için, üç Yasin okumak veya bir koyun kesmek nezrim olsun) deyince, bu dileğin kabul olduğu çok tecrübe edilmiştir. Burada, Allahü teâlâ için koyun kesip, sevabı Seyyidet Nefise hazretlerine bağışlanmakta, onun şefaati ile, Allahü teâlâ, hastaya şifa vermekte, kazayı, belayı ihsan edip gidermektedir. İbni Âbidin hazretleri, (Bir dilek için adak edilen bir ibadet, o dileği hasıl etmez. Bu ibadet, o dileğin hasıl olması için yapılmaz. Allahü teâlâ, o ibadetten dolayı veya sevdiği bir kuluna yapılan bir iyilikten dolayı, merhamet ederek, o dileği kabul ve ihsan etmektedir) buyuruyor. Görüldüğü gibi, hayvan evliya için değil Allah rızası için kesilmekte, sevabı evliyaya bağışlanmaktadır. Allah’tan başkası için kurban kesilmez. Evliya için kurban Sual: Vefat etmiş bir evliya için kurban keserken, niyet nasıl olur? CEVAP Allah rızası için kurban kesmeye denir ve sevabı o evliyanın ruhuna hediye edilir. Adak etinden kimler yiyemez Sual: Adak etinden kimler yiyemez? CEVAP Fakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etinden yiyemez ve zekat verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine, evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez. Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekatını vermesi caiz olan büyük, küçük herkes yiyebilir. Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üvey evlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş de yiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerinin kıymetini fakirlere verir. (Hindiyye) Sual: Fakir hanım, aldığı adak etini zengin kocasına yedirebilir mi? CEVAP Evet yedirebilir. Çünkü kendi mülkü olmuştur. Başka zenginlere de verebilir. Sual: Adak etini alan fakir, zengin misafirine adak etinden verebilir mi? CEVAP Evet, verebilir. Sual: Adak hayvanını kesip, etini dağıtmak için vekil olan fakir, bu etten yiyebilir mi? CEVAP Yiyebilir. Sual: (İşe girersem koyun kesip eş dostla yerim demek) adak olur mu? CEVAP Adak olur. Etten kendisi, hanımı, çocukları, ana-babası ve zengin olan eş dost yiyemez. Sual: Bir arkadaşa adağımı kesmek ve etini bildirdiği fakirlere vermek üzere vekil ettim. O da başka fakirlere vermiş. Bir mahzuru olur mu? CEVAP Vekil adağı hangi fakire verirse versin sahih olur. Zekat böyle değildir. Zekatı zenginin bildirdiği fakirlere vermek gerekir. Eğer başka fakirlere verdikten sonra zengine durum bildirilir, o da kabul ederse, bir kavle göre bu da caiz olur. Adak etinden yemek Sual: Adak hayvanının etini bir fakire verdikten sonra; fakir, bu etten zenginlere ve adak sahibine verebilir mi? CEVAP Mal kendisinindir. İstediğine verebilir. Adakla ilgili çeşitli sual cevaplar Sual: Kurban bayramı günü oruç tutacağım diye adakta bulundum. Bayramda oruç tutulmayacağına göre başka gün mü tutmam gerekir? CEVAP Evet, başka gün tutması lazım olur. Sual: Bir kimse, Allahü teâlânın rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese, oruç tutması gerekir mi? CEVAP Evet, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutması gerekir. Sual: İki ay önce bir erkek çocuğumuz dünyaya geldi. Bu çocuk için ihtiyar babaannesi, çocuk sağ salim doğarsa üç gün oruç tutacağım demiş, şimdi de hastalandığı için oruç tutamıyor, ne yapması lazım? CEVAP İyileşinceye kadar bekler. Şayet hiç iyileşme imkanı yoksa yemin kefareti vermesi lazım. Sual: İki kişinin bir koyunu kurban adaması caiz midir? CEVAP İki kişinin bir koyunu adaması caiz olmaz. İki kişi bir koyunu kurban da edemez. Bir kişi bir tavuk veya bir yumurta bile adayabilir. Ama kurban kesecekse, kurbanlık vasfı olan bir hayvan kesmesi gerekir. Sual: Kalbimden "Annem hastalıktan kurtulursa Allah rızası için bir koyun keseceğim" dedim. Böyle söylemek adak olur mu? CEVAP Kalben söylemekle adak olmaz. Dil ile söylemek gerekir. Sual: Zenginin, hayatının nimetine şükür olarak kesmeyi niyet ettiği hayvanı kesmesi vacib olur mu? CEVAP Evet, vacib olur. Sual: Adağımızı kesmeyip, parasını ablamın oğluna verebilir miyiz? CEVAP Adağı kesmek şarttır. Yeğeniniz zengin değilse, etini ona verebilirsiniz. Adağı yerine getirmek vacib olduğu için, bedeli verilmez. Eğer Kurban Bayramında kesilememişse, bedeli tasadduk edilir. Kurban denilmemişse, adak hayvanı her zaman kesilebilir. Gecikse de, yine bedeli verilmez, kesmek gerekir. Sual: Şu işim olursa sevabını imam-ı Rabbani hazretlerine bağışlamak üzere 3 Yasin-i şerif okumak nezrim olsun, dediğimizde Yasin-i şerifleri üçünü peş peşe, hiç ara vermeden mi okuyacağız yoksa ayrı zamanlarda okusak olur mu? CEVAP Peş peşe okumak iyi olur. Ayrı zamanlarda da okumak caizdir. Sual: Şu işim olursa filana şunu vereceğim diye, yani isim söyleyerek adak yapıldığında o söylediğimiz kişiye değil de başkasına vermek caiz olur mu? CEVAP O kişinin fakir olması gerekir. Fakir değiştirilebilirse de, para miktarı ve verilecek şey değiştirilemez. Sual: Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vermek nezrim, yani adağım olsun dedim. Sigara içersem fakire altın vermek zorunda mıyım? CEVAP Adak, murat edilen şey için yapılır. Mesela, (Falanca ile evlenirsem, fakire bir altın vermek nezrim olsun) denirse, evlenince adağını yerine getirmek zorundadır. Sigara içmemek için yemin edilebilir. Mesela (Eğer bir daha sigara içersem bir altın bir fakire vereceğim) diye yemin ederseniz, sigara içtiğiniz zaman bir altını bir fakire vermek zorundasınız. Sual: On kişi cemaatle nafile namaz kılmayı adadık. Ayrı mı kılınır? CEVAP Evet. Sual: Benim bir nezrim var fakat bu nezrim daha hasıl olmadı. Ben bu nezrimi şimdiden yaparsam, nezrim hasıl olduktan sonra yeniden tekrarlamam gerekir mi? CEVAP Nezrin gerçekleşmeden nezir yerine getirilmez. Getirilse bile, tekrar yenilemek gerekir. Sual: (İyi olursam, zengine şunu vereceğim) dense, adak olur mu? CEVAP Olmaz. Sual: (Eyüp’te iki ay namaz kılacağım) dedim, nezrim sahih mi? CEVAP Sahih değildir. Namaz kılmak zaten farzdır. Sual: Fakir, (İnşallah kurban keseceğim) dedi. Ama kesemedi. İnşallah dediği için adak olmaz mı? CEVAP Adak olur. Sual: (Orucu Mekke’de tutacağım) diye nezreden, Mekke’de mi tutar? CEVAP Hayır. O şarta uymak şart değildir. Dilediği yerde tutar. Sual: (İşim olursa, tavuk kesip fakire vereceğim) demek adak mı? CEVAP Evet. Sual: Bir koyun adamıştık. Bunun yerine bir inek kessek adağımız yerine gelmiş olur mu? CEVAP Evet. Sual: Bir inek adayan, bunun yerine 7 koyun kesebilir mi? CEVAP Evet. Sual: (İnşallah onun yerine hacca giderim) demek adak olur mu? CEVAP Adak değil, temennidir. Sual: (Yemek var mı, yarın oruç tutacağım) demek adak olur mu? CEVAP Haber vermek olur, adak olmaz. Sual: (Hastam iyi olursa, şu kadar şeftali vereceğim) diye adakta bulunulsa, hasta iyileşince şeftaliyi vermek vacib olur mu? CEVAP Elbette. Sual: Adak hayvanının hepsini fakir misafirlere yedirmek caiz mi? CEVAP Evet. Sual: (Şu iş olursa, kellemi keserim) demek adak olur mu? CEVAP Olmaz. Sual: Mevlit okumak adamıştım. Kur'an okusam caiz olur mu? CEVAP Kur'an-ı kerim okumak tercih edilir. Sual: 7 koyun adayan bunun yerine bir inek kesebilir mi? CEVAP Kesemez. Sual: Param yokken, koyun kesmeyi diye nezrettim. Bana bir koyun hediye edildi. Bunu kesmem lazım mı? CEVAP Nezr sahih olmamıştır. Sahih olmayan nezri kasten yapmak günahtır. Nezirden önce şartlarını öğrenmek lazımdı. Sual: Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, (Bir koyun kesip müslümanlara yedireceğim) demek adak olur mu? CEVAP Allah rızası için diye niyet etmişse, adak olur. Sual: Evimin önüne cami yapılırsa, evdeki halıyı sereceğimi nezrettim. Cami yapıldı. Bu halıyı fakire verebilir miyim? CEVAP Caminin ihtiyacı yoksa, fakire verilebilir. Sual: Nezrimi zekat olarak verebilir miyim? CEVAP Kadihanda diyor ki: Bir kimse nezr yapsa sonra bu malı zekat olarak vermek istese, bu zekatı kabul olmaz. Bu malı nezr olarak vermesi lazımdır. Sual: (Hastam iyi olursa, bir koyun kesmek veya yüz bin lira tasadduk nezrim olsun) denince, ikisinden birini yapmak kâfi mi? CEVAP Veya denince biri kâfidir. Sual: (Sabah namazını her kaçırışta, üç gün oruç tutmak nezrim olsun) dedim. Nezrimi yerine getirmem gerekir mi? CEVAP Namazı kaza etmek kâfidir. Sual: Adak hayvanını kesmek için ödünç almak caiz mi? CEVAP Parası olunca keser. Sual: Üç sene önce adadığım koyunu, şimdi kessem caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Nezri, birkaç sene geciktirmek, günah mı? CEVAP Hayır. Fakat sevabı azalır. Sual: Adak kesilirken, yanlışlıkla vacib kurban denilse caiz mi? CEVAP Evet. Sual: (Bir haftada Kur'anı hatmedeceğim) diye nezredince, bir haftada bitirmek gerekir mi? CEVAP Hayır. Daha az veya daha fazla zamanda da bitirilebilir. Sual: (Şu günahı işlersem, koç keseceğim) demek nezir olur mu? CEVAP Hayır. Murad edilen şey için nezir yapılır. Sual: (Sabah namazına kalkamadığım her sefer için bir gün oruç tutacağım) diye nezretmek caiz mi? CEVAP Hayır. Sual: (İyi oldum şükür. Bir kurban keseyim) dedim. Bu adak mı? CEVAP Evet. Sual: Rüyamda (Kurban kesin) dediler. Uyanınca kocama anlattım. (Peki keselim) dedi. Böyle söylemesi adak olur mu? CEVAP Hayır. Sual: Zengin, adakta bulunduktan sonra, fakirleşse, zengin oluncaya kadar adağını geciktirse günah olur mu? CEVAP Günah olmaz. Sual: (Oğlum iyi olursa, bir milyon lira sadaka vereceğim) diye nezrettim. Para yerine aynı değerde eşya vermem caiz mi? CEVAP Evet. Sual: Yarın zengin olacağım. Şimdi mülkümden çok nezr sahih mi? CEVAP Sahih olmaz. Sual: Üç koç adamıştım. Yerine bir inek kesmem caiz mi? CEVAP Hayır. Sual: Koyun adamıştım. Soranlara aynı hayvanı kastedip kurban keseceğim dedim. Hangisi muteberdir? CEVAP Satın alırken yaptığı niyeti muteberdir. Sual: Kurbanlık vasfı olmayan kuzu, sadaka olarak adanır mı? CEVAP Evet. Haram olmayan her mal sadaka olarak adanır. Sual: Bir kimse, beş günah ismini sayıp (Bu günahları işlersem şu parayı tasadduk edeceğim) diye nezretse, o günahlardan birini veya ikisini işlese, nezrini yani adağını yerine getirmesi lazım mıdır? CEVAP Bu nezr olmaz. Murad edilen şey için nezr yapılır. Sual: Annemin adak kurban borcu var. Vakti geçmiş. Değerini nasıl hesaplayabiliriz? Oğluna ya da damadına verebilir mi? CEVAP Bugün piyasaya gidilir, ortalama bir kurban kaça alınıyorsa, o değerde altın verilir. Fakirse damadına verebilir. Oğluna veremez. Sual: Adak kurbanının sakatatları dahil her şeyi dağıtılır değil mi? CEVAP Evet dağıtılır. Sual: Bir kimse bir adak adıyor, şöyle; "Eğer torunum okulunu bitirirse Allah rızası için bir kurbanlık koyun keseceğim" diyor ve torunu okulunu bitiriyor. Kurban adanan kimsenin yani torunun, kurban kesilirken adak kurbanın başında olmasına gerek var mıdır? CEVAP Hayır. Ne adayanın ne de torunun başında bulunması gerekmez. Sual: Adak kurbanının kanını adanan kişinin alnına vuruyorlar. Doğru mudur? CEVAP Yanlış. Uygun değil. Sual: Benim adak borcum var. Ayrıca kurban bana vacib olursa, bu durumda önceliği vacib olan kurbana mı vermeliyim? CEVAP Adaklar her zaman kesilir, kurban bayramını beklemek gerekmez. Para elinize geçince kesersiniz. Kurban size vacib oluyorsa bayramda kurbanınızı kesersiniz. Sual: Benim adak borcum var. (Geçen sene benim bir işim olursa bir kaç kurban kesecektim ve belirli bir yerlere (Çeçenistan ve saire) gönderecektim). Bu işimin olmasını Allahü teâlâ nasip etti. Yalnız, kaç kurban ve nereye olduğunu bir türlü hatırlayamıyorum. Ne yapmam gerekir? CEVAP Kurban denilince kurban bayramında kesilmesi gerekirdi. Eğer üzerinden bir kurban bayramı geçmişse, artık kesemezsiniz, bedelini, yani değerini altın olarak bir fakire vermeniz gerekir. Nereye olması önemli değildir. Yani denilen yere vermek şartı yoktur. Fakat kurbanın adedi önemlidir. Zannınız ne ise ona göre hareket etmeniz gerekir, bir mi dediniz iki mi dediniz, hatırınızda kalan ne ise ona göre hareket edersiniz. Sual: Eşim, isteğim yerine geldiği an Silsile-i aliyye büyüklerinin ruhlarına, hediye etmek için 3 kurban keseceğini vaad etmiş. Bu adak mıdır, yoksa dilek midir? CEVAP Bu adaktır. Yerine geldiği zaman, kurban bayramında kesmeniz veya kestirmeniz gerekir. Adak, fakirin hakkıdır. Eşiniz de yiyemez siz de yiyemezsiniz. Ancak bir fakire verdiğinizde, o fakir, zengin fakir istediğine yedirebilir, o zaman sizler de yiyebilirsiniz. Sual: Okulu bitirirsem bir hayvan keseceğim dedim. Bu hayvan adak mı olmuş oluyor? CEVAP Evet adak oluyor. Etinden sen ve ailen yiyemez. Zenginler de yiyemez. Kardeşiniz yiyebilir. Sual: Ünye’li bir arkadaşımız var. Seneler önce bir sıkıntısı varmış. Bu giderse bir öküz keseceğim ve Ünye’de bir yemek vereceğim diye adak adamış. Şu anda ise İstanbul’da çalışıyor. İsteği olunca öküzü İstanbul’da kesiyor ve yemeği İstanbul’da veriyor. Şimdi ise aklı başına geliyor bunu Ünye’de mi yapmam gerekirdi diyor. Bu arkadaşın adağı ödenmiş midir? CEVAP Ünye’de kesmesi gerekmez, istediği yerde kesebilir. Adağı yerine gelmiştir. Sual: Kayınbiraderimin her inşaata başlamadan önce kesmeyi âdet haline getirdiği hayvanın etinden zenginlerin yemesi caiz midir? CEVAP Zenginler ve hanımı ve çocukları yiyemez. Normal işçiler yesin diye kesmişse, yani kasaptan et alır gibi daha ucuz olur, daha uygun diye almışsa adak olmaz, herkes yiyebilir Sual: Oğlum askerden gelince kurban kesmeyi adadım. Askerden gelince mi, yoksa kurban bayramında mı kesmem lazım? CEVAP Kurban bayramında kesmek lazımdır. Sual: Arkadaş ev almış, cenab-ı Hakka şükür için acaba kurban mı kessek, yoksa bir kaç fakire bedelini sadaka olarak mı versek daha iyidir. Hangisi daha evladır diye soruyor. CEVAP Vacib sevabı nafile sevabından çok büyüktür, mukayese bile kabul etmez. Alınan arabaya, eve şükür için hayvan kesmeye niyet edince adak olur. Adağı da kesmek vacib olur. Etinden kendisi ve zenginler yiyemez. Kurban lafzı geçerse kurban bayramında kesmesi gerekir, daha önce kesilse adak yerini bulmaz. Kurban lafzı geçmezse istediği zaman kesebilir. Adak ayrı, adak kurbanı ayrıdır. Bedelini vermek daha kolay olabilir. Onun için üç beş fakire şu kadar para vereceğim diye adar ve verir. Böylece de vacib sevabı alınır. Sual: Zenginler adak kurbanının etinden yiyemez diye yazılarınız sayesinde yeni öğrendik. Seneler evvelinde, eniştem sağ salim arabayla Türkiye’ye varınca bir koç keseceğim diyerek adak adamış, bunu yerine getirdi, kendisi adak etinden satın alıp yedi, fakat bizler bilmediğimiz için dinen zengin olduğumuz halde, yedik. Şimdi bunu nasıl düzelteceğiz? Vefat etmiş annem için de bunu düzeltebilir miyim? CEVAP Yenilen etin parası kadar bir para bir fakire sadaka olarak verilir. Sual: Annem bir torunum olursa Allah rızası için 2 kurban keseceğim dedi ve bir torunu oldu. Fakat bir kurban bayramı geçti, 1 tanesini kurban bayramından sonra kesti, diğer kurbanını kesemedi bu kurbanda kurbanı kesmesi mi lazım ve ne yapması lazım? Kesilen kurban etinden kimler yiyemez? CEVAP Kurban bayramında kesmesi gerekirdi. Öteki de zamanında kesilmemiş oldu. Yani iki tane borcu var. Bu bayramda ikisini de kesse borç yerine gelmez. İki kurban parasını altın olarak fakir birisine bu niyetle verirseniz borçtan kurtulursunuz. Adak etinden kesenin kendisi ana babası ve çocukları ve torunları yiyemez. Bir de zenginler yiyemez. Zengin dediğim de borçlarını çıktıktan sonra, 96 gram altını veya bu değerde parası olan kimse demektir. Sual: Bizim bir adak kurbanı vardı, fakat zamanı geçti. Yani ilk kurban bayramı geçti. Değerini altın olarak vermek şart mı? CEVAP Vacibdir. Sual: Adak adamak diye bir şey var mı? CEVAP Elbette var. Mesela kardeşim, namaz kılmaya başlarsa, yedi Yasin okuyup sevabını Ubeydullah-i Ahrar hazretlerine bağışlayacağım demek bir adak adamak olur. Yahut falanca ile evlenirsem, Allah için bir kurban keseceğim demek adak adamak olur. Sual: Büyük miktarda borcu olan bir tanıdığım var. Peyderpey borçlarını ödüyor. İşler de fena değil ve dışardan biraz göz ediyorlarmış. Allah için kan akıtıp etleri işçilerine vermek istiyor. Hem de Allah’ın izniyle nazardan, kazadan beladan korunmuş oluruz diyor. Sorum şu: Borcu olanın sadaka vermesi uygun mu? Kurban parası dokunmaz diyor. Bu tip sadakalardan alacaklının hukukuna girilir mi? Sadaka vermenin de bir derecesi var mı? CEVAP Hemen vermesi gereken ödünç borç ile, taksitli borçların hükmü farklıdır. Taksitli borçları olan her sadakayı verir. Adak keser. Ama adak hayvanın sadece fakir olan işçiler yiyebilir, içlerinde nisabı bulan işçi varsa yiyemez. yerse onun parasını da bir fakire vermesi gerekir. Acil verilmesi gereken ödünç borcu olan bile, miktarı az olan sadaka verebilir. Sual: Amerika’da yaşıyorum. Adak kurbanım var. Vekaletle Türkiye’de kestirebilir miyim? Yoksa bizzat benim mi kesmem gerekiyor? CEVAP Evet vekalet verince olur. Bizzat sizin kesmeniz gerekmez. Vekiliniz kesip fakirlere dağıtabilir. Sual: Allahü teâlânın rızası için kurban keseceğim. Adak değil. Ev aldık, araba aldık bunun için keseceğiz. Kendimiz aile efradı bunun etinden yiyebilir mi? CEVAP Aldığımız evden veya arabadan dolayı Allah rızası için hayvan denilince adak olur. Başıma gelecek belalardan kurtulmak niyetiyle, Allah rızası için bir koyun keseceğim demek de adak olur. Kurban denilince hem adak olur hem de bu adağı kurban bayramında kesmek gerekir. Etinden kesenler ve zenginler yiyemez. Eti fakirlere verilir. Sual: Yeni araba alınca arabanın tekerleği yanında veya temel atılırken temelin içinde kurban kesmek uygun mudur? CEVAP Yolcusu veya sevip saydığı kimse gelince, o insan için saygı hayvanı veya şükür hayvanı kesmek caiz değildir. Yolcu gelmeden veya gelince adak edilir ve adak olarak, yani Allahü teâlâ için kesilir ve etleri fakirlere yedirilirse caiz olur. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan gelen için ve gelen reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur. Kesmesi ve yemesi haram olur. Gelene ziyafet için kesmekte ise hiç mahzur yoktur. Bir araba alınca, temel atılırken veya hasta iyi olunca, Allah için hayvan kesmeyi adayıp, etini fakirlere sadaka vermek caizdir. Bir kimse, kestiği hayvanı Allah için kesiyorsa, ister arabanın tekerleği yanında, ister arabanın üstünde kessin mahzuru olmaz. Adak edilen hayvan yalnız Allah rızası için kesilmelidir. İnsan için, put için kesilenler yenmez. Fakir olsun, zengin olsun, adak eden, adak edilerek kesilen hayvanın etinden yiyemez ve zekat vermesi caiz olmayanlara yediremez. Ana-babasına, evlatlarına, karı-koca birbirine, fakir olsalar da yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Sual: Kurban kesecek misin desek, fakir de evet dese adak olur mu? CEVAP Adak olmaz. Adak kurbana dâhil edilir Sual: Biri adak, biri akika, biri vacib olan bayram kurbanı, biri nafile, biri ölü için, biri de Peygamber efendimiz için olmak üzere kurban kesmek istense, bir inek kesilebilir mi? CEVAP Evet, kesilebilir. Yedi kişiye kadar ortak olmak caizdir. Sual: Adak etinden süt anne, süt baba ve süt kardeş yiyebilir mi? CEVAP Fakir veya zengin, adakta bulunursa, adak hayvanın etinden yiyemez ve zekat verilmesi caiz olmayan anasına, babasına, dedesine, evladına, torununa, kocasına veya karısına, fakir olsalar da, yediremez. Yerse veya bunlara yedirirse, yenilen etin kıymetini, fakirlere sadaka verir. Yeniden hayvan kesmek gerekmez. Akrabasından ve evinde bulunanlardan, zekatını vermesi caiz olan büyük, küçük herkes yiyebilir. Kardeş, kayınvalide, kayınpeder, gelin, üvey anne, üvey baba, üvey evlat, süt anne, süt baba ve süt kardeş de yiyebilir. Bunların içinde zengin olanlar yiyemez. Yerlerse, adak sahibi, bunların yediklerinin kıymetini fakirlere verir. (Hindiyye) Sual: Adak orucu arka arkaya mı tutulur? CEVAP Nasıl niyet etmişse öyle tutar. Şu kadar gün oruç tutacağım demişse, yani peş peşe tutacağım dememişse, muhayyerdir, dilediği gibi tutar. Sual: Senelerdir yerine getiremediğimiz bir kurban adağımız vardır. Kesilemeyen bu kurbanın parasını, beyim, fakir ablasına verse olur mu? CEVAP Bir kimse, "Bir hayvan keseceğim" diye adakta bulunursa, dilediği zaman dilediği yerde keser. Bedelini vermesi caiz olmaz. Niyet ederken hayvan demeyip de kurban diyen kimse, kurban bayramında kesmesi gerekir. Bütün kurbanlar, kurban bayramında kesilir. İlk kurban bayramında kesilmeyen kurbanlar, başka zaman veya ondan sonraki kurban bayramında kesilmez. Yani zamanında kesilmeyen kurbanların kazası, kurban olarak değil, bedeli altın olarak bir fakire verilir. Beyiniz de, kurban bayramını geçirdiği için, bedelini herhangi bir fakire vermesi gerekir. Fakir akrabaya vermek daha iyidir. Zekatı da yakın akrabaya vermek iyi olur. Altın olarak vermek zor olursa, bunun da kolayı var. Adak beyinizin ise, ablasına telefon ederek, yahut mektup yazarak veya yakında ise söz ile vekalet alırsınız. Mesela, (Sana verilecek kurban bedelini almak ve kullanmak üzere beni vekil et!) dersiniz. O da (Vekil ettim) derse, beyiniz bir kurban bedeli altını size verir. Siz de altının tutarı kadar parayı beyinizin ablasına verir veya gönderirsiniz. Altın sizin olur. Sual: "Şu işim olursa Allah rızası için Eyüp sultanda bir koyun adağım olsun" diyen, bu adağını başka yerde kesebilir mi? CEVAP İstediğiniz yerde kesmeniz caizdir. Etini siz yiyemezsiniz, fakirlere vermeniz gerekir. (Hidaye) Sual: Adadığım kırk Yasini başka birine okutmam caiz olur mu? CEVAP Caizdir. (Redd-ül muhtar) Sual: Bazıları, “Hacca gitmek yerine o parayı muhtaç bir fakire vermek hacca gitmekten iyidir. Adak kurbanını kesmek yerine parasını bir fakire vermek kurbanı kesmekten daha iyidir” diyorlar. O zaman hiç hacca gitmemek ve hiç kurban kesmemek mi gerekiyor? CEVAP Kurban diye adanınca, onu ilk kurban bayramında kesmek gerekir. Kesilmezse artık bir daha kesilmez. Kurban demeyip adak denirse, her zaman kesilebilir. Fakire yardım etmek sadaka vermek adak yerine geçmez. Sadaka vermek veya yoksullara yardım etmek, hac yerine geçmez. Böyle söyleyenlerin ya dinden haberleri yok veya kasıtlı olarak ibadetleri bozmak için böyle şeyler uyduruyorlar. Hac farzdır, sadaka nafiledir. Kurban vacibdir, sadaka nafiledir. Nafile vacibin ve farzın yerine geçmez. Fakire yardım etmek nafile ibadettir. Hac ise farzdır. Kurban ise vacibdir. Adak da vacibdir. İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: (Farzın yanında nafilenin hiç kıymeti yoktur. Deniz yanında, damla bile değildir.) İnandığın gibi yaşamazsan, yaşadığın gibi inanmaya başlarsın. Bunun için Hazret-i Ömer buyuruyor ki: (Dininizi doğru öğrenip, buna uygun yaşayın. Yoksa yaşadığınızı din zannedersiniz.) Adağın bedelini vermek Sual: Horoz adayan kimsenin, horozu kesmesi şart mı? CEVAP Hayır, kesmesi şart değildir. Horozu diri olarak bir fakire verebilir; çünkü horozdan kurban olmaz. Koyun kesmek adansaydı bedeli verilmez, herhangi bir zamanda kesmek gerekirdi. Eğer koyun kurban olarak adanırsa, isteği gerçekleşince, ilk kurban bayramının ilk üç gününde kesmek gerekir. Kesilemezse, bedeli altın olarak bir fakire verilir. İki hayvan adayan Sual: Bir yaşını doldurmuş iki küçük kuzu adayan, ikisinin değerinde büyük bir koç kesebilir mi? CEVAP Hayır, kesemez. İki hayvan kesmesi gerekir. Koyun yerine keçi Sual: Koyun adayan, bunun yerine keçi kesebilir mi? CEVAP: Evet. Sual: Şu işim olursa, bir hayvan keseceğim diye adakta bulundum. Fakat şimdi, koyun mu, keçi mi diye, adadığım hayvanın cinsini hatırlamıyorum. Hangi hayvanı, ne zaman kesmem gerekir? CEVAP Adakta âdete bakılır. Adaklık hayvan dendi mi, genelde koyun anlaşılır. Hangi zaman keseceğini hatırlamayan kimse, ihtiyaten Kurban bayramında keser. Sual: Bir kimse, (Bu iş şöyle olmazsa, şunu yapacağım) dese ve o iş öyle olmasa adadığı şeyi yapması gerekir mi? CEVAP O iş olmadıktan sonra, yapacağını yapması gerekmez. Allah rızası için Sual: Adak adarken, (Allah rızası için) demeden, sadece, namaz kılmayı, oruç tutmayı veya kurban kesmeyi adayanın adağı sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur. Bunlar zaten Allah rızası için yapılır. Allah rızası için denmese de, adak sahih olur. Adak kurbanı önceden kesilse Sual: Adak kurbanını bayramdan önce kesen, daha sonra kurban dediği için Kurban Bayramında kesileceğini öğrense, Kurban Bayramında tekrar kesmesi gerektiği için, şimdi kestiği hayvanın etinden yiyebilir mi? CEVAP Evet, adak olmadığı için yiyebilir. Ancak, bayramda keseceği adak olduğu için, kendisi yiyemediği gibi, fakir olsalar da zekât verilmesi caiz olmayan anası, babası, dedesi, çocukları, torunları ve eşi yiyemez. Yabancı da olsa zenginlere veremez. Sual: Bir şarta bağlı adakta, mesela hastam iyi olursa bir koç keseceğim diyen kimsenin, adarken adağını yerine getirecek imkânı olmayıp, hasta iyi olduğu zaman koç kesecek imkânı varsa, adağı sahih olup, yerine getirmesi gerekir mi? CEVAP Evet. Koç adamak Sual: Koç adayan kimsenin, illa koç mu kesmesi gerekir? Başka hayvan kesemez mi? CEVAP Koç kesmesi şart değildir. Koyun, keçi, inek de kesebilir; ama inek adayan, bir koç kesemez. Yedi koç kesebilir. Adağı geciktirmek Sual: Zengin, (Hastam iyi olursa, bir koç keseceğim) diye bir adakta bulunsa, hastası iyileşse; ama fakirleşip adağını kesemese, maddi durumu düzelene kadar adağını geciktirmesi caiz olur mu? CEVAP Evet, caizdir. Para yerine Sual: (Oğlum askerden sağ salim gelirse, Ali efendiye 100 lira sadaka vereceğim) diye adakta bulunan kimse, para yerine altın veya aynı değerde, pirinç, yağ, elbise gibi herhangi bir şey verse, adak sahih olur mu? CEVAP Evet, sahih olur. Horoz kurban olmaz Sual: Horozdan kurban olmayacağını bilmeden, (Horoz kurban edeceğim) diye adakta bulunan kimsenin, bir horoz kesmesi gerekir mi? CEVAP Horoz kurban olmazsa da, eti sadaka olarak veya diri olarak fakire verilir. Adağını yerine getirmesi lazımdır. Oruç adamak Sual: (Hastam iyi olursa Allah rızası için oruç tutacağım) diyenin; hastası iyi olunca, kaç gün tutması gerekir? CEVAP Üç gün oruç tutması gerekir. Bir kimse, Allah rızası için oruç tutayım dese, kaç gün olduğunu söylemese, bu orucu adak olur ve üç gün oruç tutar. (S. Ebediyye) Sadaka adayan Sual: Adanan sadaka, akıl baliğ olmayan çocuğa verilebilir mi? CEVAP Çocuk ve babası fakirse, adak sahih olur. Adak parası ve zekât Sual: Şu işim olursa şu kadar parayı şuraya vereceğim diye adakta bulunmuştum. O işim oldu. Bu parayı zekât olarak versem, adak borcundan kurtulur muyum? CEVAP Adak borcundan kurtulmuş olmaz. Adağını da vermek gerekir. (Kadıhan) Para yerine değeri Sual: Şu kadar para vereyim diye adakta bulundum. Para yerine altın veya aynı değerde herhangi bir eşya vermek caiz olur mu? CEVAP Evet, caiz olur. Zengin fakirleşse Sual: Zengin bir kimse, (Şu işim olursa Allah rızası için bir koyun keseceğim) dese, sonra fakirleşse, o işi olunca da fakirliği devam etse, zengin olana kadar adağını yerine getirmese günah olur mu? CEVAP Günah olmaz. İki kişi bir adak Sual: İki kişinin bir koyun kurban etmeleri caiz olmadığı gibi, iki kişinin bir koyunu adaması da mı sahih olmaz? CEVAP Evet, sahih olmaz. Adak ve yemin kefareti Sual: Adak yerine yemin kefareti verilebilir mi? Bütün yatırların yanında Diyanetin bir yazısı var. İlk ikaz şöyle, türbelere adak adanmaz. Bu doğru mu? Beyheki’nin rivayet ettiği, (Tayin etmediği nezirde bulunanın, günah olan veya gücü yetmeyecek şeyi nezredenin kefareti, yemin kefaretidir) mealindeki hadisi açıklar mısınız? CEVAP Hadis-i şerifte şu üç husus bildiriliyor: 1- Nezrim olsun der de, neyi adadığını söylemez ve niyet etmezse yemin kefareti verir. 2- İyileşirsem, bir şişe şarap içeceğim diyen, şarap içmez ve yemin kefareti verir veya filancayı öldürmek, Allah için nezrim olsun deyince, öldürmeyip, yemin kefareti verir. 3- Her sigara içişte bin dolar sadaka vereceğim diyen, bir defa yemin kefareti verir. Bu konularla ilgili meseleler şöyledir: Bir kimse, vallahi Allah rızası için oruç tutayım diyerek, hem adak, hem yemin olmasını niyet ederse, hem yemin, hem de adak olur. Bu orucu bozarsa, hem kaza, hem de yemin kefareti gerekir. Hâsıl olmasını istemediği bir şeyi şart ederse, istemediği şey hasıl olunca, oruç, sadaka, nafile namaz gibi adaklarını isterse yapar. İstemezse, yapmayıp, yemin kefareti verir. Mesela, Ali ile konuşursam, Allah için yüz lira sadaka nezrim olsun der de, Ali ile konuşursa, isterse, sadakayı verir, isterse vermeyip, yemin kefareti verir. Yahut falancanın çantasını çalarsam, bir ay oruç nezrim olsun derse, çalmadan oruç tutar veya yemin kefareti verir. (Tahtavi) Hastam iyi olursa, Allah için şu kadar sadaka vermek ve sevabını seyyid Ahmed Bedevi hazretlerine bağışlamak nezrim olsun derse, hasta iyi olmadan önce nezrini yapması caiz olmaz. Hasta iyi olduktan sonra yapması lazım olur. (Tahtavi) Ya Rabbi, hastamı iyi edersen, şu türbenin yanındaki fakirlere şu parayı senin için adak ettim. Sadaka sevabını da bu Velinin ruhuna bağışladım, demek caizdir. Diyanetin yazısı açık değil, tevile muhtaçtır. Yani kendilerine sorulsa, (Biz; ey yatır, hastamı iyileştirirsen senin için bir adak keseceğim demenin uygun olmadığını söylüyoruz) diyebilirler. Şarta bağlı olarak Evliyaya adak yapmak da, kendini, günahı çok, dua etmeye yüzü yok bilerek, mübarek birini vesile edip, Allahü teâlâya yalvarmak demektir. Mesela (Hastam iyi olursa veya şu işim meydana gelirse, sevabı (Seyyidet Nefise) hazretlerine olmak üzere, Allah için, üç Yasin okumak veya bir koyun kesmek nezrim olsun) deyince, bu dileğin kabul olduğu çok tecrübe edilmiştir. Burada, Allahü teâlâ için Kur’an-ı kerim okunup veya koyun kesip, sevabı seyyidet Nefise hazretlerine bağışlanmakta, onun şefaati ile, Allahü teâlâ, hastaya şifa vermekte, kazayı, belayı gidermektedir. Koyunu mezar başında kesmek haramdır. Hiçbir mezarın yanında kesmemelidir. Puta tapanların put yanında kesmelerine benzememelidir. İbni Âbidin’in, nafile namazları adak yaparak kılmayı anlatırken bildirdiği hadis-i şerife göre, bir dilek için adak edilen bir ibadet, o dileği hasıl etmez. Bu ibadet, o dileğin hasıl olması için yapılmaz. Allahü teâlâ, o ibadetten dolayı veya sevdiği bir kuluna yapılan bir iyilikten dolayı, merhamet ederek, o dileği kabul ve ihsan etmektedir. (S. Ebediyye) Sual: Hastalığım iyi olursa, ömür boyu Receb ayında oruç tutacağıma dair adakta bulundum. Oruç yerine yemin kefareti versem caiz olur mu? CEVAP Evet, yemin kefareti vermeniz caizdir. (Redd-ül Muhtar) Sual: (Her sigara içişte on mark vereceğim) diye adadım. Caiz mi? CEVAP İmkansız şeyi nezretmek yemin olur. Kefaret verir. Sual: (Şu işim olursa her ay bir horoz kesip sadaka vereceğim) diye adakta bulundum. Ömür boyu mu kesmem gerekir? CEVAP (Her ay) denince kaç ay olduğu bilinmediği için, nezir olmaz, yemin kefareti verilir. Sual: Nezrim olsun, yani adağım olsun dese, neyi adadığını söylemese, niyet de etmese, ne yapması gerekir? CEVAP Yemin kefareti vermesi gerekir. Sual: Çocuğuma kızdım. Senin gözünü oymak Allah için adağım olsun dedim. Şimdi ne yapmam gerekir? CEVAP Haram bir şeyi adamak, yemin olur. Yemin kefareti verirseniz mesele kalmaz. Sual: Bir kimse, (Hastam iyi olursa, Allah rızası için oruç tutacağım) dese, kaç gün olduğunu söylemese hastası iyi olunca kaç gün oruç tutması lâzımdır? CEVAP Üç gün oruç tutar. Adak yerine yemin kefareti Sual: Sevmediği bir kimseyle konuşmak istemeyen kimse, onunla konuşursam bir yıl oruç tutacağım diye adakta bulunsa, oruç tutmayıp bunun yerine yemin kefareti verebilir mi? CEVAP Evet, verebilir. Çünkü olmasını istemediği bir şey için bir şey adayan kimse, isterse adağını yerine getirir, isterse de yemin kefareti verir. Adak adamak ve mum dikmek Sual: Türbelerde hayvan kesmeyi adamak ve orada mum dikmek hurafe midir? CEVAP Bunlar yeni çıkmış değildir. Fıkıh kitaplarımızda hepsi geniş olarak açıklanmıştır: Bir adağı Allahü teâlâ için adamalı ve türbelerdeki fakirlere vermelidir. (Ya Rabbi! Hastamı iyi edersen, falan Velinin türbesi yanındaki fakirlere şu parayı senin için adak ettim. Sadaka sevabını da bu Velinin ruhuna bağışladım) demelidir. (Redd-ül-muhtar) İmam-ı Sübki buyuruyor ki: (Resulullah ile tevessül etmek yani ondan şefaat istemek, güzel bir şeydir. Yalnız İbni Teymiyye bunu inkâr etti. Böylece doğru yoldan ayrıldı. Resulullah hakkı için diyerek veya Resulullahın varisi olan Evliya hürmetine Allahü teâlâdan bir şey istemenin caiz olduğunu, Maruf-i Kerhi de bildirmektedir. Herhangi bir müctehidin caiz olur dediği bir şeyi yapana mani olmamalıdır. Bunun için, kabir ziyaret edenlere, Evliyanın mezarlarıyla teberrük edenlere, hastasının iyi olması için veya kaybolan şeyi bulmak için bunlara nezir yapanlara mani olmamalıdır. Adak yaparken, Evliyaya adak demek mecaz olup, türbeye hizmet edenlere adak demektir. Geçmiş Evliyaya dil uzatmak, öldükten sonra da keramet gösterdiklerine inanmamak, ölünce velilikleri biter sanmak ve onların kabirleriyle bereketlenenlere mani olmak haramdır. (Hadika) Ölmüş bir Veli için nezir eder ve adak ettiği malın ölünün olmasını niyet ederse, bu nezir sahih olmaz. Ölünün olmasını niyet etmezse, nezri sahih olur. Evliya için adak yapan hiç kimse, adak olunan malın ölüye verileceğini düşünmez. Ölünün bir şey almayacağını, bir şey kullanmayacağını, bu malların fakirlere veya türbede hizmet edenlere verileceğini bilmeyen yoktur. (Tuhfe) Hayvan kesmeyi, Allahü teâlâ için, şartsız olarak adamalıdır. Etleri fakirlere dağıtıp, bunların sevabını bir Veliye, büyük zata hediye etmek caiz olur. Sonra, bu nezrin ve sadakanın ve bu Velinin hürmetine muradın hâsıl olması için dua edilmelidir. Yahut, (Filanca işim olursa, Allah için, mesela Eyyüb’de bir koyun kesip, etlerini Eyyüb Sultan hazretlerinin komşusu olan fakirlere dağıtıp, sevabını Onun ruhuna hediye edeceğim) diye adamalıdır. Böyle şartlı adak hayvanı, murat hâsıl olmadan önce kesilemez. Hayvanı mezarın yanında kesmemelidir. Türbelere bez, iplik bağlamak, mezarlara mum yakmak da, dinimizde yoktur. Bunları Hıristiyanlar yapar. Mezara mum yakılmaz. Türbeye hizmet eden, orada ibadet eden fakirlere mum götürülürse, sadaka sevabı olur. Bu sevab ölüye bağışlanır. Ölüye mum lazım değildir. Müminin kabri, Cennet bahçesidir. Nur içindedir. Kâfirinki ise, Cehennem çukurudur. Azap doludur. Mum onu azaptan kurtarmaz. (S. Ebediyye) Sayfayı yazdır